I. Những điều cần biết về âm thanh, tiếng ồn
Đo âm thanh tiếng ôn: Trong cuộc sống hiện đại, với sự phát triển bùng nổ của khoa học công nghệ. Vấn đề ô nhiễm âm thanh tiếng ồn ngày càng trở nên nghiêm trọng. Các tòa nhà, công trường, quán bar, karaoke, khu vui chơi mọc lên như nấm. Đây là những tụ điểm xảy ra vấn nạn ô nhiễm tiếng ồn nghiêm trọng. Vấn nạn ô nhiễm tiếng ồn, âm thanh gây khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh hoạt và sức khỏe của người xung quanh. Vì thế vấn đề đặt ra là phải có loại máy đo âm thanh tiếng ồn để khắc phục hậu quả.
II. Máy đo âm thanh tiếng ồn? Và vì sao phải đo tiếng ồn?
Không ai thấy hình dáng âm thanh tiếng ồn ra sao? Vì thế không thể đo nó nếu không có máy đo âm thanh tiếng ồn chuyên dụng. Máy đo âm thanh hay còn gọi là máy đo tần số âm thanh tiếng ồn là thiết bị dùng để đo cường độ âm thanh, độ ồn. Từ đó đưa ra giải pháp giải quyết và khắc phục.
Có nhiều cách đo và tính độ ồn. Người ta có thể dụng phần mềm đo âm thanh độ ồn, hoặc sử dụng công thức tính độ ồn.
A. Ô nhiễm tiếng ồn
1. Ô nhiễm tiếng ồn là gì?
Ô nhiễm tiếng ồn là mức độ tiếng ồn của âm thanh vượt ngưỡng nhất định. Nó gây khó chịu cho người và động vật. Hầu hết nguồn ô nhiễm tiếng ồn bắt nguồn từ ô tô, tàu hỏa, máy bay…Vấn đề ô nhiễm âm thanh tiếng ồn đã trở thành vấn nạn của xã hội. Theo các nhà khoa học, khi mức độ tiếng ồn vượt mức cho phép sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe con người.
2. Ô nhiễm tiếng ồn ảnh hưởng tới sức khỏe
Tiếng ồn thường đo máy móc, xây dựng, âm nhạc, tàu hỏa, máy bay gây ra. Điếc do tiếng ồn có thể bị gây ra ở bên ngoài hay bên trong.
Mức độ tiếng ồn cao góp phần gây nên các căn bệnh như bệnh động mạch vành, bệnh tim. Không ai biết hình dáng âm thanh, tiếng ồn thế nào vì nó vô hình, cho nên cần phải có máy móc chuyên dụng để đo. Và máy đo âm thanh tiếng ồn ra đời để giải quyết vấn nạn đó.
B. Đo tiếng ồn:
1. Vì sao phải đo tiếng ồn?
Như chúng ta đã biết, tiếng ồn rất có hại cho sức khỏe. Mức độ tiếng ồn cao có thể khiến con người mắc bệnh tim mạch, huyết áp cao, mệt mỏi. Thậm chí có thể dẫn đến điếc hoàn toàn. Tiếng ồn làm ta mất tập trung giảm hiệu quả công việc. Vì thế phải đo tiêng ồn để xác định mức độ tiếng ồn nơi đó có nằm trong khoảng cho phép hay không để giảm thiểu hoặc, ngăn ngừa.
2. Máy đo âm thanh tiếng ồn
Các máy đo độ ồn và phân tích âm thanh hiện nay cho phép đo và đánh giá âm thanh. Tuy vậy chưa có máy đo tiếng ồn nào có thể cảm nhận được âm thanh thính giác con người. Vì vậy, người ta dựa vào đơn vị dB ( đề xi ben ) để xác định mức âm.
3. Nguyên tắc hoạt động của máy đo âm thanh độ ồn
Các máy đo âm thanh độ ồn hiện nay đều hoạt động theo nguyên tắc tác động của áp suất âm thanh giống tai người. Người ta sử dụng một microphone thu tín hiệu âm thanh, loại thiết bị này có độ nhạy đồng đều với mọi tần số âm thanh.
Âm thanh luôn có tần số, mạnh yếu phụ thuộc vào nguồn phát ra. Và nhiệm vụ của máy đo độ ồn là xác định tần số đó và chuyển về hệ thống phần mềm phân tích và đo âm thanh để xử lý.
Người ta dùng các máy đo mức âm (Sound Level Meter) để xác định mức tiếng ồn. Tuỳ theo cấp chính xác của máy đo (theo phân loại của IEC), và đại lượng đo của máy, máy được chia ra loại chính xác (Precision) hay các loại khác, máy đo được mức âm tương đương (Integrating SLM) hay chỉ đo được các mức áp suất âm tức thời v.vv
4. Hướng dẫn sử dụng máy đo độ ồn, đo âm thanh
Máy đo độ ồn thường được thiết kế nhỏ gọn, vì thế mà người dùng dễ dàng để giữ trong một tay.
- Hướng micrô về nguồn âm thanh ở đúng vị trí, vì một số trường hợp yêu cầu chỉ để thiết bị ở một góc riêng, chẳng hạn như thử nghiệm độ ồn phát ra từ xe gắn máy.
- Bật máy đo bằng cách nhấn vào nút nguồn và chọn đơn vị nếu nó có tùy chọn.
- Đọc kết quả từ phép đo trong màn hình và lưu giữ chúng xuống trên một bảng dữ liệu trên một bảng nhớ tạm thời. Sau đó tìm các tài liệu tham khảo chuẩn để xem xét với các kết quả đo. Hướng dẫn sử dụng máy đo đọ ồn ở đây chỉ là một cách tiêu biểu nhất.
- Mức độ tiếng ồn gây hại cho thính giác của con người thường là giới hạn ở khoảng 100 dB. Nếu đo lường vượt quá quy định hoặc tiêu chuẩn, mức độ tiếng ồn là quá lớn.
- Một số thiết bị đo độ ồn có tính năng ghi lại dữ liệu hữu ích đo đạc chuyên nghiệp. Sau khi kích hoạt thiết bị, bấm nút “tạm dừng”. Một biểu tượng trên màn hình sẽ cho biết rằng thiết bị đang ghi dữ liệu. Nhấn lại nút đó và làm theo các hướng dẫn của nhà sản xuất để trích xuất dữ liệu, thông thường là thông qua USB của bạn.
III. Các loại Máy đo âm thanh tiếng ồn trên thị trường hiện nay
Hiện nay có rất nhiều mẫu máy đo độ ồn âm thanh với nhiều hãng khác nhau. Các sản phẩm máy đo âm thanh thường có xuất xứ từ Mỹ, Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc với chất lượng khác nhau. Thiết bị đo xin liệt kê một số hãng sản xuất thiết bị đo để các bạn tiện theo dõi và tham khảo.
Các hãng thiết bị đo âm thanh tiếng ồn:
Fluke – Hãng sản xuất thiết bị đo hàng đầu tại Mỹ: Máy đo âm thanh tiếng ồn của Fluke rất được ưa chuộng tại châu âu và Châu Mỹ. Ưu điểm là máy nhiều chức năng, bền, đo chính xác. Nhược điểm: Giá thành cao
Hioki – Hãng sản xuất thiết bị đo hàng đầu Nhật Bản: Hioki nổi tiếng là nhà sản xuất thiết bị đo hàng đầu thế giới. Máy đo tiếng ồn Hioki rất được các kỹ sư ưa chuộng.
Ưu điểm: Nhỏ gọn, đo chính xác, nhiều chức năng, dễ sử dụng. ‘
Nhược điểm: Giá hơi cao
Atago – 1 hãng sản xuất thiết bị đo nữa đến từ đất nước mặt trời mọc: Thiết bị đo của Atago rất đáng tin cậy. Nổi bật nhất là khúc xạ kế đo thủy phần mật ong
GFG – Hãng thiết bị đo của Đức
Hana – Hãng thiết bị của Ý
Tenmars – Hãng sản xuất thiết bị đo giá rẻ, nhưng chất lượng tại Đài Loan.
Ưu điểm: Máy đo nhỏ gọn, dễ sử dụng, nhiều chức năng, giá rẻ. Máy đo âm thanh tiếng ồn của Tenmars nổi tiếng là giá rẻ, dễ sử dụng, nhiều chức năng.
- Máy đo âm thanh – tiếng ồn Tenmars TM-102
IV. Công thức và quy trình đo tiếng ồn
1. Quy trình đo tiếng ồn
- Xác định mức độ ồn ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng theo các tiêu chuẩn cho phép hiện hành;
- Xác định ảnh hưởng của các nguồn gây tiếng ồn riêng biệt hay nhóm các nguồn gây tiếng ồn;
- Cung cấp thông tin giúp cho việc lập kế hoạch kiểm soát tiếng ồn;
- Đánh giá diễn biến ô nhiễm ồn theo thời gian và không gian;
- Cảnh báo về ô nhiễm tiếng ồn;
- Đáp ứng các yêu cầu của công tác quản lý môi trường của Trung ương và địa phương.
2. Công thức tính mức ồn tổng cộng
Thực hiện phép đo
Để thực hiện phép đo tiếng ồn, ta sử dụng máy đo độ ồn và làm như sau:
- Chú ý không có vật cản giữa máy đo và nguồn âm thanh. Hướng thẳng máy vào nguồn âm thanh.
- Có thể gắn máy đo trên giá 3 chân .
- Dùng cản gió nếu vận tốc gió khá lớn (>10m / s).
Công thức xác định mức công suất ồn:
W = ρcS(v² )σ rad
W: Mức công suất âm (watt)
ρ : Mật độ không khí (kg/m3)
c: Tốc độ âm thanh (m/s)
σ rad : Hiệu ứng bức xạ
S: Diện tích bề mặt rung
v: vận tốc rung
Nguồn gây ồn và cách khắc phục
-Các nguồn gây ồn :
Nguồn ồn gây ra cho không gian điều hòa có các nguồn gốc sau:
– Nguồn ồn do các động cơ quạt, động cơ, máy lạnh đặt trong phòng gây ra
– Nguồn ồn do khí động của dòng không khí .
– Nguồn ồn từ bên ngoài truyền vào phòng
+ Theo kết cấu xây dựng
+ Theo đường ống dẫn không khí
+ Theo dòng không khí
+ Theo khe hở vào phòng
– Nguồn ồn do không khí ra miệng thổi
-Cách khắc phục
Nguồn ồn do các động cơ, thiết bị trong phòng.
– Chọn thiết bị có độ ồn nhỏ : Khi chọn các máy điều hoà, các dàn lạnh, FCU, AHU cần lưu ý độ ồn của nó, tránh sử dụng thiết bị có độ ồn lớn.
– Bọc tiêu âm cụm thiết bị : Trong nhiều trường hợp người ta chọn giải pháp bọc cách âm.
– Thường xuyên bôi trơn các cơ cấu chuyển động để giảm ma sát giảm độ ồn
– Đặt thiết bị bên ngoài phòng
Nguồn ồn do khí động của dòng không khí
– Dòng không khí chuyển động với tốc độ cao sẽ tạo ra tiếng ồn. Vì thế khi thiết kế phải chọn tốc độ hợp lý.
Các nguồn tiếng ồn khác:
Nguồn ồn truyền qua kết cấu xây dựng
– Đối với các phòng đặc biệt, người thiết kế xây dựng phải tính toán về cấu trúc sao cho các nguồn ồn không được truyền theo kết cấu xây dựng vào phòng, bằng cách tạo ra các khe lún, không xây liền dầm, liền trục với các phòng có thể tạo ra chấn động.
– Một trong những trường hợp hay gặp là các động cơ, bơm và máy lạnh đặt trên sàn cao. Để khử các rung động người ta đặt các cụm thiết bị đó lên các bệ quán tính trên bộ lò xo giảm chấn. Quán tính của vật nặng và sức căng của lò xo sẽ khử hết các chấn động do các động cơ gây ra.
– Đối với các FCU, AHU và quạt dạng treo , thường người ta treo trên các giá có đệm cao su hoặc lò xo.
Nguồn ồn truyền theo các ống dẫn gió, dẫn nước vào phòng
Để khử các chấn động truyền theo đường này người ta thường sử dụng các đoạn ống nối mềm bằng cao su
Nguồn ồn do truyền theo dòng không khí trong ống dẫn.
Để khử độ ồn truyền theo dòng không khí người ta sử dụng các hộp tiêu âm, hoặc đoạn ống tiêu âm.